«نقدی بر فیلم موسی کلیم الله؛ به وقت طلوع»
نقد از:مهناز گنابادی(عضو انجمن ادبیات داستانی سمر)
نقد فیلم موسی کلیم الله
به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا
و تهیه کنندگی سیدمحمود رضوی
نویسندگان: ابراهیم حاتمی کیا،فرج الله سلحشور
بازیگران:فرهاد آئیش،بهنام تشکر،مریلازارعی،بهاره کیان افشار،شکیب شجره،علیرضا کمالی و …
ژانر فیلم:
تاریخی مذهبی است و این فیلم با استفاده از فناوری پیشرفته «تولید مجازی» ساخته شده که در این زمینه یکی از اولین تجربه های سینمای ایران است.
از این کارگردان(ابراهیم حاتمی کیا) پیش از این فیلم هایی چون «خروج» و «چ» را نیز شاهد بودیم که در آن ها نگاهی به هویت ایرانی و تاریخ ایران داشته است.
حاتمی کیا در فیلم «موسی کلیم الله» برای بازنمایی وقایع تاریخی و آفرینش تصاویر و فضاهای با شکوه از تولید مجازی و هوش مصنوعی استفاده کرده است و بااین روش نیاز به دکورهای فیزیکی به حداقل رسیده و صحنه های تاریخی و جلوه های ویژه با کیفیتی بالا به تصویر کشیده شده است
که این کار باعث شده مخاطب در فیلم شاهد قاب بندی های زیبا و چشم نواز باشد و از طرفی با استفاده از این فناوری ها که برای اولین بار در سینمای ایران به کار گرفته شده است علاوه بر به صرفه بودن از نظر اقتصادی، یک گام رو به جلو برای سینمای ایران به حساب می آید.
«موضوع،شخصیت پردازی ها»
موضوع فیلم روایتی از سختی ها و مشکلات عبرانی ها (قومی که از نسل حضرت یوسف هستند(بنی اسرائیل) و به مصر مهاجرت کردند و بعد از مردن یوسف نبی توسط حکومت مصر به بردگی گرفته شده اند و زندگی سختی دارند، عبرانی ها در انتظار ظهور منجی (موسی) که یوسف به آن ها وعده تولدش را داده است روزگار خود را سپری می کنند…) است.
گفته شده که این اثر در سه قسمت تولید می شود که مخاطب در قسمت اول شاهد سختی های زندگی عبرانی ها و تولد موسی و دوران نوزادی وی، تا زمانی که مادرش موسی را به نیل می سپارد است.
شخصیت پردازی های برخی از کاراکتر ها (مادر موسی) دقیق است و مخاطب به راحتی می تواند با کاراکتر ارتباط بگیرد؛ و در مقابل برخی از شخصیت پردازی ها درست از آب در نیامده است، مانند شخصیت فرعون که ظالم و مستبد بودنش و غرور و تکبری که داشته است، در فیلم کم رنگ است.
علیرضا کمالی در نقش عمران پدر موسی، و مریلا زارعی در نقش یوکابد مادر او، به خوبی توانستند عمق احساسات انسانی و مسئولیت های دینی را به نمایش بگذراند.
بهنام تشکر در نقش فرعون،در کنار بهاره کیان افشار در نقش آسیه، ترکیبی مناسب است که به جذابیت داستان می افزاید؛
اما نکته ای که قابل تامل است در مورد شخصیت فرعون این است که
فرعونی که در منابع دینی ما آمده شخصی بسیار ظالم و خونریز است اما فرعونی که در فیلم به تصویر کشیده شده فردی مشروب خور و عصبانی است که به دلیل عقیم بودن ترس از دست دادن تاج و تخت را داردو بعد از دیدن فیلم مخاطب با خود می گوید:
فرعون خیلی هم آدم بدی نبوده و تنها کار بدی که کرده است دستور کشتن نوزادان پسر قوم بنی اسرائیل بوده است!!
یکی از جذابیت های فیلم حضور فرهاد آئیش در دو‌نقش کاملا متفاوت با دو گریم متفاوت و قوی است،در ابتدای فیلم او را در نقش خواب گذار دربار فرعون که فردی شیطان پرست است و با اربابان تاریکی در ارتباط است می بینیم،
که بسیار عالی از پس این نقش برآمده است؛ و کمی جلو تر او را در نقش بزرگ قوم عبران می بینیم که برای تولد منجی دست به دعا برداشته و توسط نیروهای حکومت به زنجیر کشیده شده است.
این تضاد مخاطب را به فکر فرو می برد.
انتخاب یک‌بازیگر برای ایفای این دو‌نقش
که کاملا در نقطه مقابل هم هستند تصمیمی جسورانه با ریسکی بالا بوده است.
«پایان بندی، نقاط قوت»
صحنه های پایانی فیلم بسیار احساسی و قابل تامل است و مریلا زارعی در نقش مادر موسی به خوبی توانسته بار دیگر همچون کارهای قبلی اش مخاطب را با خود همراه کند و احساسات و عواطف مادری که باید به امر خدا فرزند نوزادش را در رود نیل رها کند را به خوبی به تصویر بکشد.
فیلم بعد از صحنه احساسی رها شدن موسی در آب تمام می شود اما مخاطب با توجه به صحنه های قبلی می داند که قرار است به خواست خدا نوزاد سالم بماند و دوباره به آغوش مادرش برگردد.
برای نقاط قوت فیلم علاوه بر نکاتی که به آن اشاره شد،می توان به موسیقی و صداگذاری قوی اشاره کرد.
موسیقی این کار توسط «کارن همایونفر» ساخته شده است و به خوبی توانسته حال و هوای تاریخی و مذهبی را باهم ادغام کند.
همایونفر با استفاده از قطعات کلاسیک و‌مذهبی در کنار موسیقی های ارکستال توانسته احساس رضایت در مخاطب به وجود آورد.
طراحی صدای فیلم و صداگذاری به گونه ای است که بر جنبه های بصری تاکید دارد
و از طرفی مانع از ایجاد فضایی ایستا برای روایت می شود و آفرینش فضاهای پویا تاثیر خوبی در روایت داستان دارد.
«نقاط ضعف»
فیلم از نظر زمان، قدری طولانی است و مخاطب بیشتر از دو ساعت در حال تماشای آن است؛
و همچنین تفاوت هایی از نظر روایات دینی و چیزی که در فیلم به تصویر کشیده شده است
(مثلا در آیه ۴۹ سوره بقره آمده است که فرعون پسران بنی اسرائیل را سر می برید اما در فیلم نوزادان را در توبره می گذاشتند و به نیل می انداختند) وجود دارد.
در مجموع فیلم «موسی کلیم الله» به دلیل اینکه از نظر فنی و ساخت، و از نظر محتوایی اثری قابل توجه است، مخاطب از دیدنش احساس رضایت می کند.
نقد فیلم موسی کلیم الله از: مهناز گنابادی (عضو انجمن ادبیات داستانی سمر)
